Rachunkowość zabezpieczeń

Dziś ryzyko i rachunkowość, niby różne, ale ...

Wahania kursu złotego w dalszym ciągu stanowią poważny problem wielu polskich przedsiębiorstw. Pozytywnym zjawiskiem zaobserwowanym w ostatnich latach jest coraz większe zainteresowanie instrumentami pochodnymi oraz wzrost świadomości potrzeby zabezpieczania się przed ryzykiem kursowym.Jednak wywołuje to niezamierzone wahania wyników, jeżeli poza bilansem przedsiębiorstw pozostaje zabezpieczana ekspozycja. Czyli w celu przedstawienia rzeczywistej sytuacji finansowej (a może raczej ekonomicznej) przedsiębiorstwa należy obie pozycje - zabezpieczająca i zabezpieczaną - uwzględnić w sprawozdaniach finansowych przedsiębiorstwa. Stąd zmiany w gospodarowaniu przedsiębiorstw musiały znaleźć odzwierciedlenie w rachunkowości, której zadaniem jest opracowanie takich zasad, metod i rozwiązań, które pozwolą na przedstawienie rzetelnie i jasno sytuacji majątkowej i finansowej oraz wyniku finansowego jednostki. Konieczność przystosowania zasad rachunkowości do potrzeb globalnego rynku stanowi źródło określonych wyzwań dla rachunkowości.

Wyzwania wynikające z globalizacji wpływają na harmonizację i poszerzenie zakresu rachunkowości. Ich celem jest reagowanie na potrzeby użytkowników sprawozdań finansowych w warunkach wciąż rosnącej globalnej konkurencji.

Nadrzędną zasadą prawidłowej rachunkowości jest zasada wiernego obrazu. Zgodnie z tą zasadą sprawozdania finansowe powinny przedstawiać prawdziwy i rzetelny obraz sytuacji finansowej, wyników działalności oraz zmian sytuacji finansowej jednostki. Aby informacje były wiarygodne muszą wiernie odzwierciedlać transakcje i inne zdarzenia, które starają się odzwierciedlać lub, których odzwierciedlenia można by od nich zasadnie oczekiwać. W związku z tym na przykład bilans powinien wiernie odzwierciedlać transakcje inne zdarzenia, które spowodowały powstanie aktywów, zobowiązań lub kapitału własnego jednostki, spełniających na dzień bilansowy kryteria ujmowania w bilansie[1].

Czyli rachunkowość zabezpieczeń jest odpowiedzią na ten wymóg.

Bo:

• Instrument zabezpieczający to wyznaczony instrument pochodny, lub (wyłącznie w celu zabezpieczenia ryzyka zmiany kursów walut) inny składnik aktywów finansowych niebędacy instrumentem pochodnym, albo zobowiązanie finansowe niebędące instrumentem pochodnym, od których oczekuje się, że ich wartość godziwa lub wynikające z nich przepływy pieniężne skompensują zmiany wartości godziwej lub przepływów pieniężnych zabezpieczanej pozycji.
• Pozycja zabezpieczana to zaś składnik aktywów, zobowiązanie, uprawdopodobnione przyszłe zobowiązanie, wysoce prawdopodobna planowana przyszła transakcja lub inwestycja netto w udziały zagraniczne.
• Stosując rachunkowość zabezpieczeń przedsiębiorstwo może wyznaczyć jeden lub kilka instrumentów zabezpieczających, tak, aby zmiana ich wartości rekompensowała w całości lub w części zmianę wartości godziwej zabezpieczanej pozycji albo przyszłych przepływów środków pieniężnych z niej wynikających. Stosowanie rachunkowości zabezpieczeń stanowi wyjątek od zasad rachunkowości stosowanych standardowo, nie jest bezwarunkowym prawem jednostki, lecz przywilejem, który można stosować w ściśle określonych sytuacjach i po spełnieniu odpowiednich wymogów. 

Decyzja o rozpoczęciu stosowania zasad rachunkowości zabezpieczeń świadczyć będzie na korzyść kadry zarządzającej. Firma staje się bezpieczniejsza dla inwestorów, co można również wykorzystać w celach marketingowych.

[1] MSR Założenia koncepcyjne, Paragraf 33.