Rodzaje ETA

Za Panem Pawłem Maślanką:

Metoda drzewa zdarzeń (ETA, Event Tree Analysis) jest techniką identyfikacji i oceny sekwencji zdarzeń będących następstwem zdarzenia inicjującego. Celem tej analizy jest określenie zarówno rozkładu potencjalnej dotkliwości ryzyka finansowego związanego ze zdarzeniem inicjującym, jak i zidentyfikowanie skuteczności zastosowanych instrumentów reakcji na ryzyko. Wyróżnia się dwie formy ETA: przedwypadkowa i powypadkowa. Przedwypadkowa ETA pozwala na zbadanie skuteczności neutralizacji dotkliwości ryzyka finansowego, powypadkowa zaś do analizy zmaterializowanego ryzyka finansowego i możliwości zarządzania poziomem jego dotkliwości.

Dane uzyskane za pomocą metody analizy wadliwości procesów FEPA służą jako materiał wyjściowy do analizy skutków ryzyka i skuteczności wykorzystanych instrumentów reakcji na ryzyko przy pomocy metody drzewa zdarzeń ETA. Metoda ta pozwala na równoczesną prezentację określonego ryzyka jak i najlepszych instrumentów sterowania tym ryzykiem. Na podstawie metody analizy wadliwości procesów tworzy się zbiór scenariuszy związanych z najważniejszymi procesami zachodzącymi w przedsiębiorstwie, na podstawie których określa się odpowiednie instrumenty sterujące oraz możliwe środki przeznaczone na zabezpieczenie bądź likwidację skutków ryzyka. ETA ukazuje ciąg zdarzeń awaryjnych ze szczególnym uwzględnieniem zdarzeń mających decydujący wpływ na stan procesu. Często pojedyncze zdarzenie potrafi doprowadzić do wielu różnorodnych i bardzo dotkliwych następstw. Dlatego bardzo istotne jest określenie elementów, systemów i działań potrafiących opanować inicjujące zdarzenie. ETA jest podstawową metodą tworzenia modelu obiektu do analiz zagrożenia. Wyróżnia się dwie formy ETA[1]:



1) Przedwypadkowa – służy do ustalenia zbioru zdarzeń inicjujących ryzyko i określenia prawdopodobieństwa ich zajścia;
2) Powypadkowa – służy do analizy już zaistniałej awarii i identyfikacji niedoskonałości systemów bezpieczeństwa.

Proces metody drzewa zdarzeń ETA składa się z następujących etapów[2]:
1) Identyfikacji zdarzenia inicjującego – mogącego doprowadzić do awarii;
2) Identyfikacja instrumentów reakcji na ryzyko przewidzianych do zahamowania rozwoju awarii oraz łagodzenia jego skutków;
3) Konstrukcja drzewa zdarzeń;
4) Identyfikacja ciągów zdarzeń prowadzących do niepożądanych skutków;
5) Wyznaczenie prawdopodobieństwa wystąpienia ciągów zdarzeń oparte na niezawodności instrumentów reakcji na ryzyko;
6) Określenie dotkliwości scenariuszy;
7) Prezentacja zaleceń do wsparcia decyzji przy uwzględnieniu kosztów i korzyści z zastosowania instrumentów reakcji na ryzyko.

Każdemu instrumentowi reakcji na ryzyko przypisuje się prawdopodobieństwo sukcesu (α) oraz niepowodzenia scenariusza (1-α). Zostaje ono określone na podstawie doświadczeń, obserwacji zdarzeń oraz oceny eksperckiej, która powinna zostać zweryfikowana przez osobę postronną, niezależną od osoby podejmującej decyzje o zastosowaniu określonego instrumentu reakcji na ryzyko. Ocena powinna być więc wiarygodna a zarazem rzetelna i „nienaciągana”. Poprzez ocenę można wyciągnąć wnioski odnośnie skuteczności zastosowania instrumentów reakcji na ryzyko, ważności procesów zachodzących w przedsiębiorstwie oraz zabezpieczyć się przed niepożądanymi zdarzeniami[3].

Na podstawie oceny powstaje zbiór rezultatów obrazujący dotkliwość ryzyka oraz jego prawdopodobieństwo. Na tej podstawie można przygotować krzywą ryzyka finansowego dla wybranego scenariusza, która informuje o konsekwencjach wpływu zdarzeń inicjujących ryzyko na finanse przedsiębiorstwa.
Dokładna analiza scenariusza identyfikuje instrumenty reakcji na ryzyko spowodowane zdarzeniem inicjującym określając dotkliwość oraz prawdopodobieństwo sukcesu.

Scenariusz powinny odpowiedzieć na 3 pytania:
1) Co może „pójść” źle?
2) Jak jest to prawdopodobne?
3) Jakie są tego konsekwencje?

[1] M. Borysiewicz, W. Kacprzyk: Risk Assessment of Rail Transportation of Dangerous Materials – Part I – Methodology, „Ochrona Środowiska i Zasobów Naturalnych” 2011, nr (50), s. 235.
[2] Tamże, s. 236.
[3] D. Michalski: Pomiar ryzyka aktywów trwałych za pomocą FEPA i ETA, w "Controlling i Rachunkowość Zarządcza" 2012, nr 4.