Elastyczność cen i płac – w strefie euro czy szerzej w Unii Europejskiej elastyczność płac i cen jest niska, a ponadto różna w poszczególnych państwach. Dostosowania cen konsumpcyjnych w strefie euro dokonywane są średnio co 4-5 kwartałów, podczas gdy w Stanach Zjednoczonych co 2-3 kwartały[1]. Elastyczność płac jest ograniczona przez powolne znoszenie pozapłacowych barier handlowych czy utrzymywanie wsparcia państwa dla niektórych sektorów gospodarki. W państwach strefy euro płace są sztywne z powodu ich ustalania w drodze negocjacji na szczeblu krajowym, ochrony pracowników, systemu wsparcia bezrobotnych i systemu płac minimalnych. Należy wskazać także na zróżnicowanie struktur instytucji rynku pracy w poszczególnych państwach strefy euro:
- W strefie euro następuje stały rozwój mobilności siły roboczej (mobilność kapitału spełnia kryteria określone w TOOW), chociaż jest ona niższa niż w Stanach Zjednoczonych m.in. ze względu na różnice kulturowe, język, bariery administracyjne czy ograniczoną możliwość łatwego przemieszczania się (relokacji)[2]. Poziom mobilności siły roboczej jest jednak zbyt niski, aby mogła ona stanowić efektywny mechanizm dostosowań do szoków asymetrycznych. Po rozpoczęciu kryzysu odnotowano zwiększoną mobilność zewnętrzną poza strefę euro oraz osłabienie dotkniętych szokiem gospodarczym państw w wyniku emigracji najlepiej wykształconych pracowników. Różnice w stopach bezrobocia między państwami strefy euro są wyższe niż między regionami USA.
- Na terenie strefy euro występuje mobilność kapitału spełniająca kryteria określone w TOOW.
Podobny stopień otwartości gospodarki państw obszaru walutowego - tworzenie jednolitego rynku wpłynęło w strefie euro na integrację jej państw członkowskich. Wysoki poziom integracji i otwartości ich gospodarek wspiera wypełnienie kryterium TOOW. Niedostateczna integracja wspólnego rynku w zakresie przepływu usług.
Polityka monetarna i fiskalna – centralizacja polityki monetarnej przy narodowych politykach fiskalnych, tj. brak centralizacji polityki budżetowej i fiskalnej. Wspólny budżet nie jest instrumentem polityki fiskalnej obszaru walutowego. Zastosowane mechanizmy koordynacji i kontroli narodowych polityk fiskalnych nie były wystarczająco efektywne, aby ograniczyć nadmierne zadłużanie się państw strefy euro[3].
Stopy inflacji – występują znaczące różnice w poziomie inflacji państw strefy euro oraz dynamice jej zmian.
Integracja rynków finansowych państw obszaru jednej waluty – rynek finansowy w strefie euro wypełnia kryteria określone w TOOW.
Podobieństwo struktur gospodarek – obserwuje się znaczne różnice w strukturach gospodarek, na dodatek pogłębiające się w okresie funkcjonowania strefy euro. U podstaw jej tworzenia przyjęto założenie wyrównywania tych różnic już w fazie przygotowawczej (hipoteza endogeniczności). Różne jest także otoczenie biznesu i regulacje w państwach strefy euro. Ponadto występują duże różnice w konkurencyjności państw członkowskich, co znajduje wyraz w wielkości sald obrotów handlowych. Należy wskazać także na zwiększającą się nierównowagę makroekonomiczną w państwach strefy euro.
Koordynacja polityki ekonomicznej - wzrastająca współzależność gospodarek strefy euro doprowadziła do wzrostu ryzyka systemowego na jej terenie, przy równoczesnym braku mechanizmów korygujących. Występujący brak koordynacji został częściowo zneutralizowany dzięki wejściu w życie różnych rozwiązań wzmacniających koordynację poszczególnych elementów zarządzania gospodarczego w państwach strefy euro, co powinno ograniczać ryzyko szoków asymetrycznych.
Korelacja cykli koniunkturalnych – w strefie euro można zaobserwować dwie różniące się między sobą grupy państw – państwa centrum i peryferyjne, charakteryzujące się wysoką korelacją szoków gospodarczych jedynie wewnątrz swojej grupy, ale różną między sobą. W rezultacie cykle gospodarcze obu grup państw nie są zsynchronizowane, co nie tylko pogłębia dysproporcje w rozwoju poszczególnych państw członkowskich, ale wpływa destabilizująco także na całą strefę euro.
W wyniku doświadczeń związanych z brakiem procedur i instrumentów z zakresu zarządzania kryzysowego, a szczególnie wsparcia finansowego dla państw zagrożonych utratą płynności czy niewypłacalnością, utworzono trwały mechanizm finansowania kryzysowego – Europejski Mechanizm Stabilności (European Stability Mechanism, ESM). Działalność ESM rozpoczęła się w październiku 2012 r. Należy jednak zwrócić uwagę, że działanie ESM ma głównie charakter ex-post, podczas gdy transfery z budżetu centralnego obszaru walutowego miałyby charakter dzielenia ryzyka ex-ante (uwspólnotowienie ryzyka gospodarczego występującego na terenie obszaru walutowego[4]).
[1] Ekonomiczne wyzwania integracji ze strefą euro, Narodowy Bank Polski, Warszawa 2014, s. 21.
[2] Między strefą euro a USA występują znaczne różnice w funkcjonowaniu rynku nieruchomości.
[3] Ostrożne prognozy mówią o potencjalnym utworzeniu wspólnego budżetu ok. 2023 r.
[4] Do instrumentów działających ex-ante należy zaliczyć zabezpieczenia dla sektora bankowego, wspólne systemy zabezpieczenia społecznego, inwestycje publiczne, wydatki na funkcjonowanie administracji publicznej i obronę oraz wspólną emisję długu.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz