Instrument zabezpieczający to najczęściej składnik aktywów przedsiębiorstwa lub zobowiązanie finansowe, których wartość godziwa, lub wynikające z ich posiadania przepływy pieniężne umożliwiają skompensowanie zmiany wartości godziwej lub przepływów pieniężnych pozycji zabezpieczanej.
Zazwyczaj do grupy instrumentów zabezpieczających zaliczane są posiadane derywaty. Najczęściej wykorzystywane do zabezpieczenia są forwardy i futuresy, swapy i opcje, zawarte z jednostką zewnętrzną w stosunku do raportującej jednostki (oprócz wyjątku dotyczącego zabezpieczania kursu walut obcych, który wszedł w życie w 2005 r.)[1]. Kontrakty, które nie są instrumentami pochodnymi, mogą być zastosowane jedynie do hedgingu ryzyka kursu walutowego. Dopuszczalne jest zastosowanie dwóch, lub więcej instrumentów pochodnych do hedgingu jednej pozycji zabezpieczanej. Wymaga się jedynie, aby derywaty były zawierane z różnymi partnerami biznesowymi. Nie zalicza się do instrumentów zabezpieczających aktywów i pasywów finansowych, dla których nie można wiarygodnie określić wartości godziwej. Aby kontrakt mógł być uznany za instrument zabezpieczający, ograniczający ryzyko związane z aktywami i pasywami, konieczne jest ustalenie przed jego zawarciem specyficznego celu (hedging) oraz wskazanie pozycji bilansu, które będą zabezpieczane. Niezbędne jest także, aby kontrakty zabezpieczające oraz pozycje zabezpieczane charakteryzowały się takimi samymi cechami (wartością nominalną, datą zapadalności, wpływem zmian stopy procentowej, czy kursu walutowego). Ważne jest również, aby przepływy pieniężne, które mogłyby pojawić się w wyniku tych kontraktów, były wysoce uprawdopodobnione[2].
Dopuszcza się wykorzystywanie do zabezpieczenia jedynie części wartości godziwej instrumentu pochodnego. Jednakże, bez względu na udział ich wartości w zabezpieczeniu, powinny one być dedykowane do powiązania zabezpieczającego dla całego okresu, aż do ich wykonania, powinno być możliwe określenie efektywności zabezpieczenia oraz istnieje możliwość potwierdzenia, że instrument zabezpieczający i różne pozycje ryzyka zostały specyficznie wyznaczone. Zakup opcji może być wykorzystany do zabezpieczenia pozycji. Ten instrument jest charakteryzowany zarówno przez wartość wewnętrzną, jak i czasową. MSR 39 dopuszcza wykluczenie z pomiaru efektywności wartości czasowej. Jej zmiany powinny być bezpośrednio ujmowane w rachunku wyników.
Instrument zabezpieczający ujmuje się w wartości godziwej. W przypadku opcji następuje oddzielenie wartości wewnętrznej od wartości czasowej i jako instrument zabezpieczający ujmuje się tylko tę pierwszą. Podobnie w przypadku kontraktów forward. Przykładowo: Następuje oddzielenie części związanej z wpływem stopy procentowej (kosztem pieniądza w czasie) na cenę spot kontraktu forward.
Wystawienie opcji może być zabezpieczeniem jedynie w przypadku zakupu opcji (może to być także opcja wbudowana w inny kontrakt)[3], gdyż w innych przypadkach potencjalna strata z wystawienia opcji jest większa niż możliwe zyski. Dopuszcza się stosowanie składnika aktywów, lub zobowiązania finansowego, jako instrumentu zabezpieczającego jedynie do hedgingu ryzyka kursu walutowego.
[1] Wszystkie transakcje zabezpieczające wewnątrzgrupowe podlegają wyłączeniu w momencie przygotowywania skonsolidowanego sprawozdania finansowego grupy kapitałowej.
[2] Ustawa z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości, Dz. U. Nr 76 z 2001 r., poz. 694, art. 35a, ust. 3.
[3] Wydaje się jednak, że dla niektórych części energetyki, np. wytwarzania energii elektrycznej, wystawienie opcji może być bardzo efektywnym instrumentem zabezpieczającym, czego nie dopuszczają regulacje MSR 39.
Zazwyczaj do grupy instrumentów zabezpieczających zaliczane są posiadane derywaty. Najczęściej wykorzystywane do zabezpieczenia są forwardy i futuresy, swapy i opcje, zawarte z jednostką zewnętrzną w stosunku do raportującej jednostki (oprócz wyjątku dotyczącego zabezpieczania kursu walut obcych, który wszedł w życie w 2005 r.)[1]. Kontrakty, które nie są instrumentami pochodnymi, mogą być zastosowane jedynie do hedgingu ryzyka kursu walutowego. Dopuszczalne jest zastosowanie dwóch, lub więcej instrumentów pochodnych do hedgingu jednej pozycji zabezpieczanej. Wymaga się jedynie, aby derywaty były zawierane z różnymi partnerami biznesowymi. Nie zalicza się do instrumentów zabezpieczających aktywów i pasywów finansowych, dla których nie można wiarygodnie określić wartości godziwej. Aby kontrakt mógł być uznany za instrument zabezpieczający, ograniczający ryzyko związane z aktywami i pasywami, konieczne jest ustalenie przed jego zawarciem specyficznego celu (hedging) oraz wskazanie pozycji bilansu, które będą zabezpieczane. Niezbędne jest także, aby kontrakty zabezpieczające oraz pozycje zabezpieczane charakteryzowały się takimi samymi cechami (wartością nominalną, datą zapadalności, wpływem zmian stopy procentowej, czy kursu walutowego). Ważne jest również, aby przepływy pieniężne, które mogłyby pojawić się w wyniku tych kontraktów, były wysoce uprawdopodobnione[2].
Dopuszcza się wykorzystywanie do zabezpieczenia jedynie części wartości godziwej instrumentu pochodnego. Jednakże, bez względu na udział ich wartości w zabezpieczeniu, powinny one być dedykowane do powiązania zabezpieczającego dla całego okresu, aż do ich wykonania, powinno być możliwe określenie efektywności zabezpieczenia oraz istnieje możliwość potwierdzenia, że instrument zabezpieczający i różne pozycje ryzyka zostały specyficznie wyznaczone. Zakup opcji może być wykorzystany do zabezpieczenia pozycji. Ten instrument jest charakteryzowany zarówno przez wartość wewnętrzną, jak i czasową. MSR 39 dopuszcza wykluczenie z pomiaru efektywności wartości czasowej. Jej zmiany powinny być bezpośrednio ujmowane w rachunku wyników.
Instrument zabezpieczający ujmuje się w wartości godziwej. W przypadku opcji następuje oddzielenie wartości wewnętrznej od wartości czasowej i jako instrument zabezpieczający ujmuje się tylko tę pierwszą. Podobnie w przypadku kontraktów forward. Przykładowo: Następuje oddzielenie części związanej z wpływem stopy procentowej (kosztem pieniądza w czasie) na cenę spot kontraktu forward.
Wystawienie opcji może być zabezpieczeniem jedynie w przypadku zakupu opcji (może to być także opcja wbudowana w inny kontrakt)[3], gdyż w innych przypadkach potencjalna strata z wystawienia opcji jest większa niż możliwe zyski. Dopuszcza się stosowanie składnika aktywów, lub zobowiązania finansowego, jako instrumentu zabezpieczającego jedynie do hedgingu ryzyka kursu walutowego.
[1] Wszystkie transakcje zabezpieczające wewnątrzgrupowe podlegają wyłączeniu w momencie przygotowywania skonsolidowanego sprawozdania finansowego grupy kapitałowej.
[2] Ustawa z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości, Dz. U. Nr 76 z 2001 r., poz. 694, art. 35a, ust. 3.
[3] Wydaje się jednak, że dla niektórych części energetyki, np. wytwarzania energii elektrycznej, wystawienie opcji może być bardzo efektywnym instrumentem zabezpieczającym, czego nie dopuszczają regulacje MSR 39.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz