Granica możliwości produkcyjnych

Gospodarowanie, czyli konieczność dokonywania wyborów, jak już wiemy, jest zawsze zdeterminowane danymi zasobami i daną technologią. Możliwości wyborów gospodarczych, jakie w momencie podejmowania decyzji posiadają podmioty gospodarcze, przedstawia przejrzyście granica możliwości produkcyjnych.

Granica możliwości produkcyjnych wskazuje na alternatywne kombinacje dwóch grup produktów, które społeczeństwo jest zdolne wytworzyć w ciągu danego okresu wykorzystując do tego w całości i w jak najlepszy sposób posiadane zasoby oraz technologie produkcji. Jej graficznym obrazem jest krzywa możliwości produkcyjnych zwana też krzywą transformacji produkcji. Jest ona zbiorem punktów (kombinacji) odpowiadających maksymalnym ilościom dóbr jakie można wytworzyć przy danym stanie zasobów i przy wykorzystaniu danej technologii.

Jeśli wszystkie posiadane zasoby przeznaczymy na produkcję dóbr produkcyjnych, wówczas przy danej technologii ich wytwarzania możemy wyprodukować pewną maksymalną ilość tych dóbr, równą 6 (punkt G). Przeznaczając wszystkie zasoby na produkcję dóbr konsumpcyjnych możemy wytworzyć, przy danej technologii ich produkcji, maksymalnie 80 (punkt A). Możliwe jest oczywiście przeznaczenie części zasobów na wytwarzanie dóbr produkcyjnych, a pozostałej części na produkowanie dóbr konsumpcyjnych, np. w punkcie C możliwe jest wyprodukowanie 2 dóbr produkcyjnych i 65 dóbr konsumpcyjnych. Takich możliwości kombinacji przeznaczenia (alokacji) zasobów na produkowanie dóbr produkcyjnych i konsumpcyjnych jest bardzo wiele (np. kombinacja B,D,E,F,G). Przedstawia to krzywa możliwości produkcyjnych na wykresie.

Krzywa możliwości produkcyjnych reprezentuje na całej swojej długości najlepszą, możliwą do wytworzenia strukturę produkcji przy nie zmienionym zasobie czynników wytwarzania.

Krzywa możliwości produkcyjnych jest też zbudowana według prawa rosnącego kosztu alternatywnego. Jak widzimy na powyższym rysunku, krzywa możliwości produkcyjnych jest krzywą wypukłą w stosunku do początku układu osi współrzędnych o nachyleniu ujemnym. Ten kształt ilustruje problem substytucyjności obu analizowanych dóbr, tzn. że zwiększenie produkcji jednego dobra jest możliwe tylko za cenę zmniejszenia produkcji drugiego dobra.

Krzywa możliwości produkcyjnych może mieć też postać linii prostej o nachyleniu ujemnym. Wówczas wszystkie punkty mieszczące się na niej są taką kombinacją dwóch dóbr, że zwiększenie wytwarzania jednego z nich o jednostkę zawsze wiąże się z poświęceniem takiej samej ilości jednostek dobra drugiego. Stopa substytucji byłaby więc wielkością stałą.

Granica możliwości produkcyjnych oddziela dwa zbiory kombinacji: kombinacje osiągalne oraz kombinacje nieosiągalne przy danej technologii.

Wyborów można dokonywać jedynie w ramach kombinacji osiągalnych, przy czym punkty leżące na krzywej AG wyznaczają wszystkie maksymalne kombinacje produkcji dwóch dóbr jakie przy danej technologii można osiągnąć.

Jeżeli z jakiś powodów nie wykorzystujemy wszystkich zasobów, którymi możemy dysponować w danym momencie, wówczas wytwarzamy jedynie np. kombinację dóbr H, która jest gorsza od jakiejkolwiek kombinacji leżącej na krzywej AG (mniej dóbr aniżeli np. w punkcie B, C, D ...). z sytuacją niepełnego wykorzystania zasobów spotykamy się często w okresach kryzysów gospodarczych (np. bezrobocie, czyli niewykorzystana siła robocza) - są to sytuacje marnotrawstwa części zasobów, które mamy do dyspozycji.