Istotnym etapem rozwoju systemu bankowego USA był Wielki Kryzys lat trzydziestych. Przyczyną ówczesnego załamania regulacji amerykańskiego sektora finansowego było zbytnie zaangażowanie się banków w ryzykowne transakcje giełdowe, co skutkowało masowymi upadłościami banków w latach 1929-1933. Podczas kryzysu szczególnie mocno ujawnił się problem braku systemu gwarantowania depozytów, w skutek czego ucierpieli mali deponenci. Zostały zamknięte wszystkie krajowe instytucje bankowe, spora liczba mniejszych banków została przejęta przez większe, wznowiono działalność jedynie takich banków, które mogły być uratowane za pomocą pożyczek federalnych. 24 października 1929r. nastąpił Wielki Kryzys nazywany również mianem wielkiej depresji. Według historyków był to największy kryzys gospodarczy w XX wieku i objął swoim zasięgiem praktycznie wszystkie kraje oraz wszystkie główne dziedziny gospodarki.[1] Ceny akcji w Stanach Zjednoczonych zostały wywindowane przez spekulantów ponad ich realną wartość. W październiku 1929 roku posiadacze tych akcji zaczęli je nagle sprzedawać. Wybuchła panika. Tak zaczął się kryzys ekonomiczny, którego skutki odczuł cały świat.[2] Firmy maklerskie nie miały możliwości odzyskania zainwestowanych pieniędzy, a w konsekwencji nie były w stanie spłacić zaciągniętego kredytu wraz z odsetkami. Z kolei Ci, którzy posiadali konta oszczędnościowe, ze strachu przed brakiem stabilności na giełdzie rezygnowali z ich posiadania. Banki zostały w znacznej mierze pozbawione wkładów gotówkowych. Utrata kapitału doprowadziła prawie połowę banków amerykańskich do bankructwa. W listopadzie i grudniu 1929r. upadłość ogłosiło 609 banków, w 1930r.- 1345, w 1931r.- 2298, w 1932r.- 1456. Konsekwencją zamykania się banków, a co za tym idzie niemożności udzielania kredytów dużym firmom produkcyjnym, stało się zmniejszenie, a nieraz zamykanie wielkich produkcji, dających zatrudnienie tysiącom obywateli. I tak, po kilku latach kryzysu 30% Amerykanów stało się bezrobotnych. Zwiększający się problem braku zatrudnienia spowodował znaczne zubożenie społeczeństwa. Wielu obywateli wyjechało z kraju.[3]
Wielki Kryzys wywarł ogromny wpływ na sytuację gospodarczą Ameryki. Władze powzięły wszelkie starania, aby odbudować straty powstałe w latach trzydziestych oraz zapobiec wybuchowi podobnego kryzysu. Jednym z takich działań było uchwalenie ustawy Glass-Steagall Act w 1933r. Ustawa ta stanowiła regulację rynku finansowego USA, odseparowywując tradycyjną bankowość depozytowo-kredytową od bankowości inwestycyjnej na wiele lat ( od roku 1933 do roku 1999, kiedy to ustawę uchylono)[4]. Pozwalała ona bankom handlowym na prowadzenie sprzedaży nowych emisji rządowych papierów wartościowych, przy jednoczesnym zakazie gwarantowania emisji papierów wartościowych przedsiębiorstw tzw., underwriting, czy też prowadzenia działalności brokerskiej. Wprowadzono również zakaz podejmowania przez banki inwestycyjnych czynności, które są zarezerwowane dla banków handlowych, chroniąc je tym samym przed konkurencją. Ustawa odzwierciedla również typową amerykańską obawę przed zmowami oraz praktykami monopolistycznymi. Zapobiegała zmawianiu się banków z klientami, w przypadku gdy bank posiadał udziały w spółce oraz jednocześnie gwarantował emisję jej akcji.[5] Wprowadzając GSA chciano również wykluczyć ryzyko pogorszenia się zaufania do banków w przypadku spadku kursu papierów wartościowych nabywanych przez banki na własny rachunek. Jednym z założeń ustawy była także zgoda dana bankom narodowym na otwieranie filii na obszarze całego stanu (w innych stanach było to nadal zabronione). Rozszerzono zatem przepis z 1927r., w którym zezwolono na otwieranie oddziałów w mieście tylko w przypadku, gdy takimi samymi uprawnieniami dysponowały banki stanowe. Ważnym elementem ustawy była również ochrona klientów. W 1933r. wprowadzono Federalną Korporację Gwarantowania Depozytów (Federal Deposit Insurance Corporation, FDIC) po to, aby chroniła ich przed ewentualnymi stratami finansowymi na skutek zmniejszenia płynności finansowej banków. Ponad to, amerykańskie banki zostały pozbawione możliwości świadczenia usług ubezpieczeniowych. Zakazano im także płacenia odsetek od wkładów bieżących, a także określono maksymalny poziom oprocentowania depozytów bankowych. Dzięki tym wszystkim postanowieniom znacznie polepszyła się sytuacja banków zagranicznych oraz nie bankowych firm pośredniczących.[6]
[2] http://analizatechniczna.blox.pl/2009/04/v-behaviorurldefaultVML-o-behaviorurldefaultVML-w.html(16.04.2009r.)
[3] Michałek K.., Amerykańskie stulecie. Historia Stanów Zjednoczonych Ameryki 1900-2001, wyd. Mada, Warszawa 2004, s.159.
[4] Flejterski S., Solarz J.K., Systemy Bankowe Krajów G20…op.cit., Szczecin 2012, s. 404.
[5] Heffernan S., „Nowoczesna Naukowość”, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2007, s. 298.
[6] Oręziak L., Pietrzak B., Bankowość na świecie i w Polsce. Stan obecny i tendencje rozwojowe, Instytut Naukowo-Wydawniczy Olympus, wyd. 1., Warszawa 2000/2001, s.51.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz