Elementy ryzyka finansowego przedsiębiorstw

Ryzyko finansowe powstaje w rezultacie braku pewności osiągnięcia celu.
Definiowanie metodyki pomiaru rezultatów uwzględniającego to ryzyko prowadzi do wypracowania jednego, jasno zdefiniowanego rozwiązania, zharmonizowanego z celami przedsiębiorstwa oraz charakterystyką jego funkcjonowania i stopniem decentralizacji podejmowania decyzji. Powinno to umożliwić połączenie perspektywy podejmowania ryzyka ze specyfiką realizacji planów przedsiębiorstwa. Zwiększenie ekspozycji na ryzyko powinno być zawsze skorelowane ze wzrostem wartości szans, które mogą być wykorzystane do zwiększania osiąganych zysków. Analiza rezultatów gospodarowania w oderwaniu od analizy podejmowanego ryzyka finansowego może prowadzić do błędnych wniosków.


Proponuje, aby przedsiębiorstwa analizowały ryzyko finansowe z dwóch perspektyw:

1. ryzyko korporacyjne – związane z realizacją celów przedsiębiorstwa, rozpatrywane zazwyczaj dla okresów realizacji planów (np.: rok dla planu biznesu, długi okres dla planów strategicznych). Analiza dotyczy możliwości odchylenia się od planu wartości zadanego celu dla przedsiębiorstwa;
2. ryzyko związane z działalnością handlową na rynkach hurtowych – analiza dotyczy okresu 1-10 dni i zazwyczaj wartość ryzyka przedstawia bezwzględne obniżenie się bieżącego poziomu realizacji celu.

Powyższe elementy struktury ryzyka finansowego można scharakteryzować ze względu na ich znaczenie dla funkcjonowania przedsiębiorstwa w następujący sposób:

• ryzyko inwestycyjne – jest ono związane z okresem realizacji inwestycji (przed przekazaniem jej do działalności operacyjnej – tzw. produkcji). W planach należy rozpatrywać głownie wpływ tego ryzyka na kapitał przedsiębiorstwa;
• ryzyko codziennej działalności operacyjnej – ryzyko podejmowane w związkuz realizacją planów przedsiębiorstwa w danym okresie rozliczeniowym. Jak już wcześniej wspomniano najczęściej jest to okres planu biznesu w przypadku analizy ryzyka korporacyjnego oraz jeden do dziesięciu dni dla analiz związanych z działalnością handlową na rynku hurtowym. Także w ramach tego ryzyka dla perspektywy analizy ryzyka korporacyjnego należy rozpatrywać ryzyko rynkowe, kredytowe i operacyjne. W planowaniu należy rozpatrywać wpływ tego ryzyka na poziom realizacji celów oraz na zasoby niezbędne do realizacji skutecznej reakcji na ryzyko;
• ryzyko ekstremalne – związane najczęściej z sytuacją strat katastrofalnych, które są wywołane zdarzeniami o prawdopodobieństwie znacząco mniejszym niż 1%. Ryzyko to jednak ze względu na swoją dotkliwość może zagrozić egzystencji przedsiębiorstwa w każdym czasie (należy wręcz badać odporność sytuacji finansowej przedsiębiorstwa na jego wystąpienie i planować środki finansowe oraz dostępność zasobów mogące zabezpieczyć ciągłość funkcjonowania przedsiębiorstwa). W planowaniu należy rozpatrywać możliwości zabezpieczenia zasobów ograniczających (a może wręcz neutralizujący) destrukcyjny wpływ tego ryzyka na ciągłość wypłacalności przedsiębiorstwa;
• ryzyko strategii – obejmuje zazwyczaj okres strategii i dotyczy tych elementów ryzyka finansowego dla których reakcja na ryzyko powinna zostać określona w planowaniu strategicznym (chociaż ryzyko to może dopiero w dalszej przyszłości wpływać na funkcjonowanie przedsiębiorstwa elektroenergetycznego). W okresie realizacji planu biznesu rozpatruje się to ryzyko, jeżeli wymaga ono zabezpieczenia zasobów dla realizacji reakcji na ryzyko w tym czasie.

Finalny wpływ ryzyka inwestycyjnego na wydatki kapitałowe obserwowany jest zazwyczaj po zakończeniu inwestycji. Wartość ryzyka odnosi się do planu tych wydatków (jako odchylenie od planu). Także zmienność wydatków kapitałowych może powstać w wyniku niezaplanowanych remontów, czy inwestycji w majątek trwały. Tego typu ryzyko oddziałuje na wartość kreowaną w przedsiębiorstwie.