Definicje w ABC

By móc lepiej poznać metodę rachunku kosztów działań należy najpierw poznać kilka podstawowych i zarazem najważniejszych dla niej definicji, które ułatwią nam sprawne i szybkie zrozumienie całości procesu jej wdrażania oraz celu i powodów jej stosowania.
Pierwsze z głównych pojęć to obiekt kosztowy, który powinniśmy rozumieć jago coś, dla czego są gromadzone, wyliczane koszty. „ (…) obiekt kosztowy można określić jako przyczynę wykonywania działań”[1]. Może być nim przykładowo wydział, bądź też komórka organizacyjna danej firmy, pewna jednostka czy też seria produktów, zlecenie, klienci lub kanały dystrybucji. Obiekty te wyznaczają obszar kalkulacji i grupowania kosztów.
Do zdecydowanie najczęstszych problemów bezpośrednio wiążących się z wprowadzeniem metody Activity Based Costing jest dokładne rozpoznanie działań, które z kolei składają się na realizowane procesy w danej organizacji[2]. Dlatego też kolejnymi omawianymi terminami będą kolejno definicja procesu, zasobu oraz działania.
Poprzez proces rozumieć można pewien uporządkowany ciąg zmian, czy też stanów następujących po sobie, które wykonuje się w celu osiągnięcia upragnionych rezultatów. Określany jest jako pewien łańcuch działań dążących do uzyskania odpowiadających wymaganiom klientów wartości.

Charakterystyczne cechy opisujące proces to[3]:

- angażuje zasoby przedsiębiorstwa,
- ma ograniczenie jeśli chodzi o jego czas realizacji,
- musi posiadać swój określony cel.

W omawianej przeze mnie pracy zdecydowanie najczęściej zwraca się uwagę na tak zwane procesy pomocnicze, które to wspierają pracę procesów głównych i traktuje się je jako przyczynę ponoszenia pośrednich kosztów. Mając na myśli różnorodność procesów pod względem branży lub dziedziny w jakiej działa dane przedsiębiorstwo, można podzielić je według następujących kryteriów: przedmiotu przepływu np. informacji, częstości wykonywania, znaczenia, charakterystycznych funkcji bądź wartości dodanej[4].

Za najważniejszy obiekt kosztowy można uważać produkt powodujący wytworzenie pewnych działań, których realizacja wymaga zabezpieczenia istotnych dla tych procesów zasobów. Zasoby określić można jako „ źródła kosztów (czyli to na co jednostka wydaje pieniądze) ponoszone w trakcie realizacji działań” [5]. Mogą to być przykładowo: amortyzacja, ubezpieczenie, wydatki na delegacje służbowe, środki transportu, powierzchnie biurowe, wynagrodzenia, materiały itp. Są one dostępne w przedsiębiorstwie lub nabywane w miarę zmieniających się potrzeb. Zasoby niematerialne takie jak: kompetencje personelu, kultura organizacyjna, innowacyjne zdolności nie są brane pod uwagę w rachunku kosztów działań ponieważ nie generują one kosztów i nie zużywają się tak szybko jak zasoby materialne.

Następną ważną definicją jest pojęcie działania. Działaniami określić można pewne części procesów, obejmujące powiązane ze sobą czynności lub też zdarzenia niezbędne do wyprodukowania i sprzedaży produktów. Warunkiem uznania zespołu zdarzeń lub czynności za działania traktowane jako obiekty odniesienia kosztów jest ich powtarzalność oraz możliwość sprawowania kontroli nad przebiegiem poszczególnych działań i zdarzeń. Na potrzeby rachunku kosztów działań uwzględnia się ich następującą klasyfikację[6]:
- działania dotyczące pojedynczych produktów,
- działania dotyczące partii produktów,
- działania dotyczące asortymentu produktów,
- działania dotyczące całego przedsiębiorstw.

Mając na myśli pewne zasoby przedsiębiorstwa, powinny być one dopasowane do określonych działań, przy których wykonywaniu są zużywane. To przyporządkowanie odbywa się przede wszystkim z wykorzystaniem tzw. nośników. Nośnik kosztów zasobów, tzw. resources drivers „to miara ilości zasobu wykorzystywanego przez dane działania”[7]. Jest podstawą wyrażającą powiązania pomiędzy działaniami, a zużyciem zasobów. Biorąc pod uwagę nośniki kosztów zasobów, można dzięki nim przypisać wszystkie zasoby firmy poszczególnym działaniom, co jest tym samym związane z wyznaczeniem kosztu potrzebnego do realizacji każdej aktywności i procesów, które one tworzą.



[1]  R.Piechota, Projektowanie rachunku kosztów działań, Difin, Warszawa 2005, s. 25.
[2] K. Czubakowska, W. Gabrusewicz, E. Nowak; Podstawy rachunkowości zarządczej. Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2008, s. 184.
[3] E. Nowak, R. Piechota, M. Wierzbiński, Rachunek kosztów w zarządzaniu przedsiębiorstwem, PWE, Warszawa 2003, s. 166.
[4] K. Czubakowska, W. Gabrusewicz, E. Nowak; Podstawy rachunkowości zarządczej. Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2008, s. 167.
[5] P. Szczypa; Rachunkowość zarządcza – klucz do sukcesu. CeDeWu, Warszawa 2007, s. 95.
[6] K. Czubakowska, W. Gabrusewicz, E. Nowak, Podstawy…, s. 185.
[7] P. Szczypa, Rachunkowość zarządcza – klucz do sukcesu. CeDeWu; Warszawa 2007, s. 95.