Recenzje "Podstaw..." - kontynuacja

W gospodarce wolnorynkowej wszystkie podmioty działające w sferze produkcji i wymiany, których efekty działalności zaspakajają potrzeby konsumentów nazwane są jednostkami gospodarczymi. System ewidencji gospodarczej ujmujący w mierniku pieniężnym i przekroju poszczególnych podmiotów wraz z procesami produkcji, dystrybucji, konsumpcji nazwany został rachunkowością. Podstawowym celem rachunkowości jest dostarczenie prawdziwego i rzetelnego obrazu sytuacji majątkowej i finansowej podmiotu gospodarczego. Przedmiotem rachunkowości jest każde zdarzenie gospodarcze wyrażone w mierniku pieniężnym i wpływające na zmianę sytuacji podmiotu gospodarczego, jego zasoby i wyniki.

Osoby, które zamierzają rozpocząć swoją działalność gospodarczą, względnie posiadają już swoją firmę, a nie posiadają wykształcenia ekonomicznego nie potrafią zrozumieć zasad rządzących dziedziną rachunkowości finansowej, podatkowej, odmiennych przepisów zwłaszcza w przypadku działania większych przedsiębiorstw.

Na temat takich nauk jak ekonomia, finanse, prawo wydanych zostało wiele publikacji przez różnych autorów. Każda z tych publikacji zawiera bardziej lub mniej szczegółowo rozwinięte zagadnienia z tych dziedzin oraz jest kierowana do specjalistów względnie do osób, które chcą uzyskać podstawową wiedzę w tym zakresie, która pozwoli im poznać podstawowe tajniki tej nauki. Jedną z takich publikacji jest wydany przez Macieja Skudlika podręcznik dla menedżerów pt.”Podstawy finansów i rachunkowości”.

Autor książki „Podstawy finansów i rachunkowości” wydając swoją publikację, skierował ją przede wszystkim do osób , którym wiedza z zakresu podstaw rachunkowości i finansów jest niezbędna w pracy zawodowej, a brak im doświadczenia i wykształcenia w tym zakresie. Ale nie tylko, ponieważ rozważając poszczególne zagadnienia mniej lub bardziej skomplikowanej ekonomii Autor stwierdził, że potrzeba napisania tej książki wynika także stąd, ze ma ona służyć wszystkim uczestnikom życia gospodarczego, zarówno przedsiębiorcom, menedżerom, inwestorom jak i robotnikom i innym osobom w codziennym życiu prywatnym, którzy chcą w prosty sposób poznać prawa rządzące tą dziedziną życia gospodarczego

Publikacja zawiera wstęp i siedem rozdziałów w których pierwsze poświęcone są zasadom rachunkowości, w szczególności w zakresie wyceny przedsiębiorstw, wyceny jego aktywów i pasywów , a następne zagadnieniom szerszym.

Analizując zasady rachunkowości finansowej zawarte w rozdziale 1-wszym podręcznika Autor wskazał na różnicę pomiędzy rachunkowością finansową, a podatkową. Ta podstawowa wiedza przydatna jest każdemu przedsiębiorcy, gdyż pozwala umiejscowić jego własne przedsiębiorstwo w grupie przedsiębiorstw, co do których stosuje się ustawę o rachunkowości, czy też w grupie przedsiębiorstw mogących swoje zasady oprzeć na prowadzeniu rachunkowości podatkowej, stosując ustawę o podatku dochodowym i inne ustawy podatkowe. Została także tu wymieniona jeszcze jedna grupa spółek notowanych na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie, dla, których stosowanie Międzynarodowych Standardów Rachunkowości oraz Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej zwanych MSR-ami należy do przepisów wyższego rzędu niż ustawa. Wymieniając obowiązujące źródła prawa rachunkowego w Polsce Maciej Skudlik często w dalszych rozważaniach wskazuje na różnice w interpretacji poszczególnych regulacji oraz podaje przykłady, jakie mają wpływ na wynik analizy procesów inwestycyjnych czy też analizy finansowej przedsiębiorstwa. Przykłady te są czytelne i zrozumiałe nawet, gdy je analizuje osoba, której zasady rachunkowości nie są mocną stroną jej wiedzy w tym zakresie. Prostym przykładem takiej sytuacji może być amortyzacja środka trwałego, najlepiej obrazuje to zakup samochodu. Ustawa o rachunkowości nakazuje dokonywać odpisów amortyzacyjnych przez rozłożenie wartości początkowej na ustalony okres amortyzacji. Wówczas amortyzację rozkłada się na poszczególne lata ekonomicznej użyteczności, przy założeniu, że okres ten pomniejszamy o spodziewaną cenę sprzedaży np. 10% jego wartości początkowej.


W przypadku spółek stosujących MSR-y przy amortyzacji środka trwałego istnieją dwie możliwości odpisów amortyzacyjnych. Pierwsza z nich to według kosztu czyli ceny nabycia lub kosztu wytworzenia minus odpisy amortyzacyjne, zatem podobnie jak według ustawy o rachunkowości, jednakże jest jeszcze druga możliwość tj. według wartości godziwej. Taka możliwość istnieje zarówno przy ustaleniu wartości początkowej przyjmując tę wartość jako wartość godziwą, jak również dalsza wycena czyli coroczny szacunek rzeczywistej ceny rynkowej.

Tych różnic, nie tylko przy ustaleniu amortyzacji, ale też zwłaszcza przy stosowaniu metod szacowania wartości aktywów, jest, rzecz jasna, dużo więcej. Tu polecam „Międzynarodowe…”. Tam zdecydowanie szerzej opisałem metody wycen aktywów.
Ten prosty przykład daje doskonały obraz różnic, który może mieć miejsce przy ustaleniu wartości początkowej środka trwałego dokonywanego według ceny nabycia, a według wartości godziwej, czy też dalszej wyceny według odpisów amortyzacyjnych, a corocznej rzeczywistej ceny rynkowej. Niejednokrotnie z własnego doświadczenia wiemy, że często cena nabycia nowego samochodu już przy wartości początkowej nie pokrywa się z jego wartością godziwą, podobnie jest przy dalszej wycenie, rzeczywista cena rynkowa samochodu w poszczególnych okresach amortyzacji może być inna od różnicy wartości początkowej minus odpisy amortyzacyjne.

Inne przykłady różnic w regulacji przepisów, które mogą stosować poszczególne grupy spółek są często wymieniane w dalszych rozdziałach książki.

Wskazując na różnice między rachunkowością podatkową, rachunkowością finansową oraz rachunkowością wg. MSR- ów. Autor książki sięgnął nawet do innej dziedziny nauki jaką jest psychologia. W ciekawy sposób wykazał jak typy osobowości poszczególnych przedstawicieli zbiorowości mogą mieć wpływ na tworzenie poszczególnych ustaw. Wiadomo, że w psychologii wyróżniamy cztery typy osobowości, są nimi dyktator choleryk, towarzyski sangwinik, perfekcyjny melancholik oraz spokojny flegmatyk. Czytając ustawę podatkową zauważa się, że posiada ona twarde konkretne wytyczne, brak w niej pola do interpretacji, a poziom zaufania ustawodawcy do wykonawców ustawy jest bardzo niski. Zatem ustawodawca tworząc ustawę podatkową wybrał do jej napisania perfekcyjnych melancholików, to taki typ osobowości posiada zdolności do przewidzenia wszystkich niuansów rozpisania tak procedur, aby nie było możliwości ich ominięcia. Inaczej jest w przypadku ścieżek postępowania wg. MSR-ów, które stosują duże przedsiębiorstwa skupiające się głównie na stronie zarządczej realizacji celów strategicznych. Według twórców prawa MSR-ów nie trzeba ujmować wszystkiego w sztywne ramy, zatem zasady tutaj są bardziej płynne, a twórcą takiego prawa są najczęściej doradcy o typie osobowości sangwinika, którzy według schematu komunikacji między typami osobowości stoją po drugiej stronie bieguna melancholika. Z tych też względów doradcy typu perfekcyjnego melancholika, twórcy prawa podatkowego nie rozumieją nieostrych wykładni prawa napisanego przez towarzyskiego sangwinika. Natomiast pośrodku pomiędzy ustawą podatkową, a MSR-ami uplasowała się ustawa o rachunkowości, która zbliżona jest do ustawy podatkowej jednak z postępującym dostosowaniem prawa krajowego do prawa unijnego.

Porównanie wskazanych ustaw do ich twórców wyróżniających się określonym typem osobowości pozwala łatwiej zrozumieć różnice w tych przepisach i ułożyć je w określony schemat od twardych wytycznych do bardziej płynnych.

Generalne zasady rachunkowości służą wyznaczeniu właściwego kierunku działań przy ewidencji każdego zdarzenia gospodarczego. Niewątpliwie każdy podmiot rozpoczynający działalność gospodarczą powinien z tymi zasadami nie tylko się zapoznać, ale umieć je zastosować w ewidencjonowaniu swojego przedsiębiorstwa. Należy podkreślić, że podręcznik ten przychodzi tu także z dużą pomocą, ponieważ oprócz interpretacji poszczególnych zasad zawiera także konkretne przykłady faktów gospodarczych i sposób ich ewidencjonowania na bazie interpretacji zasad rachunkowości.

Kolejne rozdziały publikacji zawierają już głębsze tajniki rachunkowości. Zawierają dane służące do oceny sytuacji finansowej firmy. Znajdziemy tutaj konkretne przykłady bilansu przedsiębiorstwa, składniki aktywów i pasywów na podstawie, których ustala się wartość przedsiębiorstwa, źródła i koszty finansowania aktywów, sposoby zarządzania kosztami w przedsiębiorstwie, rachunek zysków i strat. Dane te służą do oceny sytuacji finansowej firmy, do analizy źródeł powstania zysku lub strat oraz zdolności przedsiębiorstwa do terminowego regulowania zobowiązań finansowych. Analizę sprawozdań finansowych można wykonać różnymi technikami, ale najbardziej powszechną jest metoda analizy wskaźników. Można zapoznać się z wyliczeniem wskaźnika rentowności, płynności, czy też zadłużenia lub rozwoju. Powyższe analizy też są poparte konkretnymi przykładami, które są pewnymi wskazówkami do dokonywania własnych analiz w swojej działalności gospodarczej. Należy jednak zauważyć, że żadne przedsiębiorstwo nie jest identyczne z przykładowym, które zostało poddane analizie w przedmiotowym podręczniku, zatem każda analiza będzie nieco inna i żeby ją wykonać prawidłowo będzie to wymagało od analityka szerokiej wiedzy w zakresie rachunkowości.

Nie tylko wiedzy z zakresu rachunkowości, ale też pewnego doświadczenia w analizowaniu podmiotów, umiejętności czytania „między wierszami danych” oraz pewnej wiedzy z zakresu działania gospodarki w Polsce.

Już nawet sama metoda księgowania rozchodu zapasów przyniesie inny wynik przedsiębiorstwa w danym roku, jeżeli przyjmiemy zasadę LIFO, a inną przy zasadzie FIFO. Napotkamy też na trudności w analizie wskaźników, gdy okaże się, że dany odbiorca naszych produktów został postawiony w stan likwidacji i jest niewypłacalny, dodatkowo musimy szukać innych odbiorców, kwota naszego zadłużenia uległa zmianie przez zmianę jego oprocentowania, nasze założenia były zbyt optymistyczne, co do rozwoju naszej firmy, lecz pojawienie się konkurencji spowodowało spadek naszych zysków, może na naszej działalności zaważyć jeszcze kryzys gospodarczy i szereg innych nieprzewidzianych zdarzeń, które będą miały wpływ na naszą analizę, wskaźniki, wyliczenie zysków i strat. Także współpraca międzynarodowa w sferze gospodarczej daje możliwość zaciągania i udzielania kredytów w walucie obcej. Zatem każdy menedżer powinien zdawać sobie sprawę że takie rozwiązania wiążą się ze zmianą kursu walut, a tym samym zmiany te wpływają na wzrost przychodów i zysku w przypadku dodatnich różnic kursowych, ale także w sytuacji odwrotnej na pogorszenie zysku.

Wiadomo, że silną stroną przedsiębiorstwa jest niezła wartość wskaźników rentowności sprzedaży, rentowności majątku,, zainwestowanego kapitału własnego, wysoka płynność, niski poziom zadłużenia ogólnego. Przy wskaźniku rozwoju należy zwrócić uwagę na zasadę właściwego postępowania z majątkiem trwałym polegającą na tym, aby nie dopuścić do jego degradacji przez inwestowanie co roku kwoty na poziomie nie mniejszym niż amortyzacja. Planując rozwój swojej firmy należy podchodzić z pewną ostrożnością co do nadmiernych ich zysków i widzieć jej rozwój w realnych wymiarach.

Planowaniu finansowemu umożliwiającemu podejmowanie trafniejszych decyzji , sprzyjających wzrostowi wartości firmy oraz ograniczeniu ryzyka zagrażającego jego egzystencji poświęca część swojej publikacji Witold Bień w książce pt. „Zarządzanie finansami przedsiębiorstwa”. Na taki plan składa się plan obrotów gotówkowych, preliminarz zysków i strat zawierający przewidywany wynik końcowy, planowany bilans majątkowy. Zasadą takiego planu jest uzupełnianie go w miarę upływu czasu, zachowanie odpowiedniej elastyczności w miarę zmian uwarunkowań zewnętrznych oraz kontrola zgodności przebiegu rzeczywistych procesów z przyjętymi założeniami. Rozwiązania podane w tej publikacji są pomocne w podejmowaniu decyzji zarządczych w różnych nieprzewidzianych sytuacjach funkcjonowania naszego przedsiębiorstwa, a założenia i analiza prowadzona jest pod kątem podjęcia prawidłowych działań zarządczych swoją firmą.

Aby dokonać prawidłowej analizy swojego przedsiębiorstwa nie wystarczy przeczytanie jednej książki. Każdy właściciel przedsiębiorstwa osobiście lub przez swoich doradców powinien posiadać szeroką wiedzę w zakresie zarządzania w różnych sytuacjach gospodarki wolnorynkowej, a nade wszystko mieć duże doświadczenie zawodowe w analizowaniu sytuacji finansowej przedsiębiorstwa. Publikacja Macieja Skudlika posiada duży zasób wiedzy w zakresie rachunkowości. Jest zrozumiała i łatwo przyswaja się kierowane do czytelnika podstawy rachunkowości. Dodatkowo duża ilość przykładów dobrze obrazuje zdarzenia gospodarcze i pozwala na ugruntowanie zdobytej wiedzy. Im jednak głębiej czytelnik analizuje jej treść to zauważa ta dziedzina nauki jest tak szeroka, że aby dobrze radzić sobie w zastosowaniu wskazanych zasad w różnych sytuacjach gospodarczych należy dodatkowo prześledzić przykłady z innej literatury tej dziedziny i wykonać wiele własnych analiz finansowych różnych przedsiębiorstw o odmiennych składnikach majątkowych i źródłach ich finansowania.

Wiedza zdobyta z książki Macieja Skudlika tak jak brzmi sam jej tytuł daje nam możliwość poznania podstaw rachunkowości. Będzie ona niezbędna w pracy zawodowej księgowego, menedżera, przedsiębiorcy, ale to nie wystarczy, aby poradzić sobie w każdej sytuacji gospodarczej przedsiębiorstwa. Często trzeba będzie szukać innych zgodnych z prawem, ale służących dobrze naszej firmie różnych rozwiązań, wtedy trzeba sięgać do przykładów innych publikacji opartych na doświadczeniach zarządczych poszczególnych przedsiębiorstw, a nade wszystko zdobywać własne doświadczenie zawodowe w tym zakresie.

To jasne, że aby zostać „guru finansów” nie wystarczy przeczytanie jednej książki. Szczerze zachęcam do lektury innych. Obawiam się jednak, że przeczytanie dziesięciu też może nie wystarczyć. Tu niestety … trzeba myśleć. Zresztą naczelnym mądralą nie stanie się ten, kto opisze pewne zjawiska (choć jest to, trzeba przyznać, praca fascynująca), lecz ten, kto zrobi dobry interes.

W tej recenzji, choć miłej i trochę laurkowej, brakuje mi obok nieźle zrobionych opisów treści rozdziałów, własnego zdania na pewne tematy. Nawet innego, niż moje. A może właśnie przede wszystkim innego.

Moje komentarze na czerwono.
Maciej Skudlik